Ένας περίπατος στην (ά)γνωστή Αθήνα…

Πολλοί από εσάς μπορεί να ξέρετε ήδη κάθε κρυφή γωνιά του ιστορικού κέντρου της Αθήνας, άλλοι πάλι μπορεί συνήθως να συχνάζετε στους πιο γνωστούς και εμπορικούς δρόμους, ενώ κάποιοι μπορεί να μην έχετε έρθει ποτέ. Σε κάθε περίπτωση τι θα λέγατε να κάνουμε μαζί έναν πολιτιστικό περίπατο και να θυμηθούμε ή να ανακαλύψουμε τα κρυμμένα στολίδια της (ά)γνωστής Αθήνας;

Το ωραίο στις πόλεις με τόσο πλούσια ιστορία είναι ότι μπορείς να ξεκινήσεις απ’ όπου θες, να «χαθείς» μέσα στα σοκάκια και ν’ ανακαλύψεις ότι κάθε δρόμος έχει κάτι να σου αποκαλύψει. Επειδή, όμως, από κάπου πρέπει να ξεκινήσουμε θα σου πω ότι συνήθως το δικό μου σημείο εκκίνησης είναι η Ερμού στο ύψος του αρχαιολογικού χώρου του Κεραμεικού. Στον Κεραμεικό, τη συνοικία δηλαδή των κεραμέων, έχουν βρεθεί, μεταξύ άλλων, μεγάλα τμήματα του τείχους της πόλης, το σημαντικότερο νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας και δύο σημαντικές πύλες, το Δίπυλον και η Ιερά Πύλη. Σου συστήνω ανεπιφύλακτα να επισκεφτείς τόσο τον αρχαιολογικό χώρο όσο και το μουσείο. Προχωρώντας φτάνουμε στο σταθμό Θησείο. Εκεί μπορούμε είτε να προχωρήσουμε στην Αποστόλου Παύλου προς τη Διονυσίου Αεροπαγίτου, είτε στην Αδριανού, δίπλα από την Αρχαία Αγορά προς το Μοναστηράκι. Φυσικά, μπορούμε να πάμε και στην Ερμού για ψώνια, αλλά εδώ θα κάνουμε μία πολιτιστική βόλτα… Το ωραίο με τον γραπτό μας περίπατο είναι ότι μπορούμε να πάμε παντού άνετα και ξεκούραστα. Και κάπως έτσι αρχίζουμε να «χανόμαστε» κι εμείς μέσα στην περιπατητική αφήγησή μας.

Η Αποστόλου Παύλου στο Θησείο είναι ένας πλακόστρωτος, φαρδύς και γεμάτος κόσμο πεζόδρομος. Υπάρχουν πλανόδιοι πωλητές με τα κοσμήματά τους, τις τσάντες τους, τα έργα τέχνης τους, που δίνουν αυτές τις ξεχωριστές ανθρώπινες εικόνες στην κάθε πόλη. Αν θες μπορείς να επισκεφθείς το Μουσείο Ηρακλειδών που είναι πάνω στο δρόμο σου ή να αλλάξεις κατεύθυνση και να πας προς τον λόφο του Αρείου Πάγου. Λίγο πριν φτάσεις στη Διονυσίου Αεροπαγίτου θα δεις στα δεξιά σου το Εθνικό Αστεροσκοπείο στο λόφο των νυμφών, ενώ δίπλα σου έχεις αρχαιολογικά ευρήματα, όπως το Ιερό του Πανός. Αν πάλι είναι καλοκαιράκι, αργά απόγευμα και ήδη κουράστηκες μπορείς να πας για σινεμά στον κινηματογράφο Θησείον. Δροσιά, η Ακρόπολη φωτισμένη και μυρωδιά από το καλαμπόκι και ζεστό βούτυρο, τι άλλο θες;

Έφτασα στη Διονυσίου Αεροπαγίτου, ίσως ο πιο όμορφος περίπατος στην Αθήνα. Οι πρώτες λέξεις που μου έρχονται στην σκέψη είναι φως, ελιές, πέτρα και, φυσικά, η Ακρόπολη. Περπατώντας στον πεζόδρομο η βόλτα μας γεμίζει μελωδίες από τους μουσικούς του δρόμου που βρίσκονται συνήθως εκεί. Μπορούμε να μπούμε στην Εκκλησία της Αγίας Σοφίας ή να ανέβουμε προς το Ηρώδειο. Αν μου ζήταγες να σου πω ένα σημείο αναφοράς στις βόλτες μου στην Αθήνα δεν είναι άλλο από την Ακρόπολη, το υψηλότερο, δηλαδή, σημείο της πόλης που είναι τουλάχιστον για μένα και το λαμπρότερο στολίδι της. Είτε ξεπροβάλλει ανάμεσα στα στενά σοκάκια, είτε την βλέπουμε απέναντί μας εάν καθόμαστε σε μία ταράτσα, είτε περπατάμε ακριβώς από κάτω, όπως στη Διονυσίου Αεροπαγίτου, αυτός ο εμβληματικός ιερός βράχος κοσμεί την Αθήνα πολλά πολλά χρόνια.

Φυσικά, εάν ο καιρός το επιτρέπει μπορείς να ανέβεις για να κάνεις έναν περίπατο στον Περίπατο, να δεις για πρώτη ή για πολλοστή φορά το θέατρο του Διονύσου, τα Προπύλαια, το Ναό της Αθηνάς Νίκης, τον Παρθενώνα, το Ερέχθειο και φυσικά να απολαύσεις την θέα της Αθήνας από ψηλά. Εννοείται να πας και στο Μουσείο της Ακρόπολης. Εκτός από τη μόνιμη έκθεση με τα μοναδικά εκθέματά της, συνήθως υπάρχουν πολύ ενδιαφέρουσες περιοδικές εκθέσεις, ενώ είναι πλέον επισκέψιμος ο χώρος της αρχαιολογικής ανασκαφής στη βάση του Μουσείου. 

Κατεβαίνοντας από την βορειοδυτική πλευρά της Ακρόπολης σκέφτομαι να ανέβουμε και στον Άρειο Πάγο. Εκεί, ο Απόστολος Παύλος κήρυξε τον Χριστιανισμό τους Αθηναίους για πρώτη φορά. Ένας από τους πρώτους που προσηλυτίστηκαν στη νέα τότε θρησκεία ήταν ο Διονύσιος ο Αεροπαγίτης. Καταλαβαίνεις τώρα πώς προκύπτουν και οι ονομασίες των δρόμων; Προσωπικά μου αρέσει πολύ όταν περπατάω να κοιτάζω τα ονόματα των οδών και μετά να ψάχνω την προέλευσή τους. Είναι ένας πολύ ευχάριστος τρόπος για να μάθεις ιστορία. Από τον βράχο του Αρείου Πάγου, εκτός από την Ακρόπολη, έχουμε θέα και στην Πνύκα και το ταφικό μνημείο του Φιλοπάππου, τα οποία μπορούμε, επίσης, να επισκεφθούμε.

Μήπως, όμως, τώρα να πάμε προς την όμορφη Πλάκα και τα Αναφιώτικα; Να κοιτάξουμε τις βιτρίνες, να κάτσουμε σε ένα μαγαζάκι να πιούμε ένα χυμό ή μια ζεστή σοκολάτα, να δούμε τα νεοκλασσικά κτίρια και τα γραφικά σπίτια με τα ωραία μπαλκόνια και τα πολύχρωμα παντζούρια. Στην Πλάκα κρύβονται πολλά πολιτιστικά διαμαντάκια που ξεπροβάλουν σε κάθε στροφή, όπως το Ρηνάκι της Πλάκας (Εκκλησία της Αγίας Ειρήνης), ο βυζαντινός αυτοκρατορικός Ναός του Αγίου Νικολάου Ραγκαβά (11ος αιώνας μ.Χ.), ο βυζαντινός Ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (11ος αιώνας μ.Χ.) και το Χορηγικό Μνημείο του Λυσικράτους (335 π.Χ.) με την απεικόνιση της απαγωγής του Διονύσου και τη μετατροπή των απαγωγέων σε δελφίνια από το θεό. Αν τώρα φτάσεις μέχρι τον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών, ρίξε μια προσεχτική ματιά στην μικρή Μητρόπολη ή πιο σωστά στο Ναό της Θεοτόκου Γοργοεπήκοου και Αγίου Ελευθέριου. Θα διακρίνεις εύκολα τους ανάγλυφους λίθους που προέρχονται από αρχαία ελληνικά, ρωμαϊκά και πρώιμα βυζαντινά μνημεία. Μία μέρα καθώς περπατούσα στην Πλάκα βρέθηκα στην Περιάνδρου και προς μεγάλη μου έκπληξη μπροστά από το σπίτι του Κωστή Παλαμά. Ποτέ δεν ξέρεις τι καινούργιο-παλιό θα βρεις… 

• 

• 

• 

Λέω να συνεχίσουμε και να κατευθυνθούμε προς το Μοναστηράκι. Προχωρώντας θα βρούμε την Ρωμαϊκή Αγορά με τον γνωστό πύργο των Ανέμων, τους Αέρηδες, ή αλλιώς το Ωρολόγιον του Ανδρονίκου Κυρρήστου. Σε κάθε τοίχο απεικονίζεται ένας διαφορετικός άνεμος: ο Βορέας, ο Σκίρων, ο Ζέφυρος, ο Λιψ, ο Νότος, ο Εύρος, ο Απηλιώτης και ο Καικίας. Κάτω από τις απεικονίσεις των ανέμων είναι χαραγμένες οι ακτίνες ηλιακού ρολογιού, ενώ στο εσωτερικό του είχε κατασκευαστεί υδραυλικό ρολόι. Στη μία πλευρά της Ρωμαϊκής Αγοράς θα βρούμε και την Πύλη του Μεντρεσέ, του ισλαμικού δηλαδή ιεροσπουδαστηρίου. Επί της βασιλείας του Όθωνα το συγκεκριμένο κτίριο λειτούργησε ως φυλακή, ενώ κατεδαφίστηκε το 1914. Ενώ από την άλλη πλευρά, στην Πολυγνώτου, θα δούμε και το σπίτι του Κωλέττη – ξέρετε με την μαϊμού – με την χαρακτηριστική πήλινη γυναικεία μορφή. Στην πλατεία Μοναστηρακίου, εκτός από την χαρακτηριστική αγορά, βρίσκεται το Τζαμί Τζισδαράκη και δίπλα η βιβλιοθήκη του Αδριανού.

• 

• 

Σε όλα αυτά τα δρομάκια στην Πλάκα και γύρω από το Μοναστηράκι κρύβονται και πολλά μουσεία, όρεξη να έχεις για περπάτημα. Μερικά από τα μουσεία που έχω ανακαλύψει σε διάφορες βόλτες μου είναι: το Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου, το Κτήριο της οδού Πανός 22 (ανήκει στο Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού), όπου παρουσιάζεται η έκθεση «Άνθρωποι και Εργαλεία. Όψεις της εργασίας στην προβιομηχανική κοινωνία», το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη, το Παλιό Πανεπιστήμιο (οικεία Κλεάνθη – Σάουμπερτ) όπου σήμερα στεγάζεται το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ.α.. Ένα πρωινό καθώς περπατούσα στην Πλάκα βρέθηκα στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» και φυσικά δεν έχασα την ευκαιρία να το επισκεφτώ. Οι ξυλόγλυπτες κατασκευές του Νικόλαου Θωμοπούλου για τον εσωτερικό διάκοσμο του σπιτιού είναι πραγματικά εντυπωσιακές.

Ο δεύτερος αγαπημένος μου δρόμος, μετά την Διονυσίου Αεροπαγίτου, είναι η Αδριανού. Περπατάς και έχεις στο ένα σου χέρι τα καφενεδάκια γεμάτα κόσμο, χρώματα και φώτα στις γιορτές, ενώ στο άλλο σου χέρι την Αρχαία Αγορά όπου δεσπόζει και το υπέροχο Ηφαιστείον, ναός αφιερωμένος στον Ήφαιστο. Το ξέρεις ότι το Θησείο πήρε το όνομά του από ορισμένες μετόπες του ναού όπου απεικονίζονται οι άθλοι του Θησέα; Ακόμα πιο όμορφα είναι αν μπείτε μέσα στην Αρχαία Αγορά. Είναι ένα ταξίδι στο χρόνο. Βρίσκεσαι στην αρχαϊκή Αθήνα, την κλασσική Αθήνα, αλλά και στην Αθήνα της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής. Περπατάς στην Οδό των Παναθηναίων, ανάμεσα στα δημόσια κτίρια και τις στοές, μέχρι που βλέπεις και τον Πλάτωνα να σε χαιρετά – εντάξει υπερβολή, αν τον δεις είναι ανησυχητικό –, όλα αυτά μέσα σε ένα πλούσιο φυσικό περιβάλλον που δεν περιμένεις να υπάρχει στο κέντρο της Αθήνας. Μην παραλείψεις να επισκεφθείς το Μουσείο της Αρχαίας Αγοράς το οποίο μπορεί να είναι μικρό, αλλά είναι ένας πραγματικός θησαυρός! Αξίζει κάποια στιγμή να αφιερώσουμε μία ξεχωριστή πολιτιστική βόλτα στην Αρχαία Αγορά.

Στον γραπτό μας περίπατο σου είπα μερικά από τα μέρη που έχω ανακαλύψει στην Αθήνα. Στην περιοχή που περπατήσαμε υπάρχουν κι άλλες βυζαντινές εκκλησίες, κι άλλα μουσεία και μνημεία. Ακόμη, τα όρια της βόλτας μας ήταν περίπου στο ύψος της Βασιλίσσης Αμαλίας. Αν περνούσαμε απέναντι θα σου έλεγα για την πύλη του Αδριανού, θα περπατούσαμε στον Εθνικό Κήπο και μπορεί να φτάναμε μέχρι τον αρχαιολογικό χώρο του Λυκείου. Αλλά σε κάθε βόλτα έρχεται η ώρα της επιστροφής. Έτσι κι εδώ φτάσαμε στον επίλογο.

Όσες φορές κι αν έχω περπατήσει στο ιστορικό κέντρο πάντα ανακαλύπτω κάτι καινούργιο, είτε γύρω μου είτε ακόμα και στον τρόπο που αντιλαμβάνομαι αυτά που βλέπω. Άλλωστε, η εμπειρία της βόλτας ακόμα και στο ίδιο μέρος δεν μπορεί ποτέ να είναι ίδια. Άλλο να πας πρωί και άλλο απόγευμα, άλλο να περπατάς καλοκαίρι και άλλο χειμώνα, άλλες οι μυρωδιές στην Αδριανού με φθινοπωρινό ψιλόβροχο και άλλες την άνοιξη, αλλιώς φαίνονται τα μάρμαρα του Παρθενώνα κάτω από τον λαμπερό μεσημεριανό ήλιο και αλλιώς με τα απαλά χρώματα του δειλινού. Ακόμα και το αν θα πας μόνος ή με παρέα, αν θα πας όταν είσαι επτά ή τριάντα ετών, όλα κάνουν την εμπειρία μιας βόλτας ξεχωριστή. Πόσο μάλλον, λοιπόν, όταν κάνεις βόλτα σε μια πόλη γεμάτη μικρά και μεγαλύτερα στολίδια όπως η Αθήνα. Το χαρακτηριστικό πόλεων με τόσο πλούσια ιστορία και πολιτισμό, είναι ότι τα διάφορα μνημεία αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του σήμερα. Η ιστορία ξεδιπλώνεται δίπλα σου, κάτω από τα πόδια σου, πάνω από το βλέμμα σου, παντού γύρω σου. Περπατάς και σε κάθε δρομάκι ανακαλύπτεις έναν αρχαιολογικό ή αρχιτεκτονικό θησαυρό, μπαίνεις στο μετρό και βλέπεις βιτρίνες με πήλινα ειδώλια, ακόμα και μέσα σε ξενοδοχεία βρίσκεις λίγη ιστορία…

Να θυμάσαι δεν χρειάζεται οι βόλτες μας να είναι πάντα γραμμικές, να ξεκινάμε από ένα συγκεκριμένο σημείο και να ακολουθούμε πάντοτε την ίδια διαδρομή. Ξεκίνα τη βόλτα σου με περιέργεια, γίνε εξερευνητής και ανακάλυψε τους θησαυρούς της Αθήνας!

|Αν σου άρεσε αυτό το δημοσίευμα κάνε Share. Αν θες να λαμβάνεις ειδοποιήσεις, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, για όλες τις νέες δημοσιεύσεις στο Cultural Walk κάνε Εγγραφή (κάτω δεξιά)|

∴ Βιβλιογραφία
Οι πληροφορίες για το Ωρολόγιο του Ανδρονίκου Κυρρήστου και το Χορηγικό Μνημείο του Λυσικράτους προέρχονται από το βιβλίο: Οι Αρχαιότητες της Αθήνας και της Αττικής, John M. Camp, Ινστιτούτο του Βιβλίου – Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα, 2009.

♥ Ήξερες ότι…
Η φράση “Χαιρέτα μου τον πλάτανο” συνδέεται με το Μεντρεσέ.
Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε: Μηχανή του Χρόνου.

• Χρήσιμες Πληροφορίες & Σύνδεσμοι

• Αρχαιολογικό Μουσείο Κεραμεικού: Ερμού 148
• Μουσείο Ηρακλειδών: Ηρακλειδών 16
• Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, λόφος νυμφών
• Ακρόπολη Αθηνών
• Μουσείο Ακρόπολης, Διονυσίου Αεροπαγίτου 15
• Το Ρηνάκι της Πλάκας: Ναυάρχου Νικοδήμου 28
• Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου Ραγκαβά: Πρυτανείου 1
• Παλιό Πανεπιστήμιο/Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών: Θόλου 5
• Ιερός Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος: Θεωρίας 6
• Μνημείο Λυσικράτους: Επιμενίδου 3
• Οικεία Κωστή Παλαμά: Περίανδρου 5
• Τζαμί Τζισδαράκη, Μοναστηράκι
• Βιβλιοθήκη Αδριανού, Άρεως 3
• Ρωμαϊκή Αγορά Αθηνών
• Οικεία Κωλέττη: Πολυγνώτου 13
• Πύλη του Μεντρεσέ: Πελοπίδα
• Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη, Διογένους 1-3
• Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου, Πανός και Θεωρίας 12
• Το Κτήριο της οδού Πανός 22
• Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη», Αγγ. Χατζημιχάλη 6
• Αρχαία Αγορά Αθηνών, Αδριανού 24
• Δυτικοί λόφοι Αθηνών